LÒNG SE ĐIẾU VÀ CHÚT SE LÒNG
LÒNG SE ĐIẾU VÀ CHÚT
SE LÒNG
Những ngày
qua, ba chữ “lòng se điếu” bỗng trở thành cụm từ được nhắc đến dày đặc, từ hành
lang nghị trường đến mạng xã hội, từ bàn ăn của người dân đến các phòng họp của
cơ quan quản lý. Từ một video được đăng tải, câu chuyện về món ăn tưởng chừng
dân dã, quen thuộc ấy đã thổi bùng một cơn bão dư luận về an toàn vệ sinh thực
phẩm. Nhưng sâu xa hơn, đó còn là hồi chuông cảnh tỉnh về sự suy giảm niềm tin
xã hội – một loại “lòng” còn đáng lo hơn cả “lòng lợn”.
Là người
quan sát dòng chảy xã hội, tôi không khỏi se lòng khi chứng kiến phản ứng
của dư luận trước hiện tượng “lòng se điếu”. Không chỉ là nỗi lo về món ăn quen
thuộc bị “phơi bày sự thật”, mà còn là sự loay hoay, chồng chéo trong cách
chúng ta quản lý, truyền thông và giữ gìn niềm tin xã hội. Một câu chuyện tưởng
như nhỏ nhặt – nhưng lại đang phơi lộ nhiều vấn đề lớn hơn, nhức nhối hơn.
Khi “lòng” trở thành nỗi ám ảnh
“Lòng se
điếu” – một loại nội tạng (hoặc cách chế biến nội tạng) động vật được nhiều người
ưa chuộng – bỗng trở thành tâm điểm tranh luận sau khi xuất hiện đoạn clip ghi
lại cảnh công nhân chế biến thực phẩm trong điều kiện mất vệ sinh nghiêm trọng.
Những hình ảnh gây ám ảnh ấy đã nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, kéo
theo hàng loạt bình luận phẫn nộ, nghi ngờ và hoang mang từ phía người tiêu
dùng.
Câu chuyện
không dừng lại ở đó. Hàng loạt câu hỏi được đặt ra: Ai chịu trách nhiệm? Tại
sao cơ quan quản lý để lọt lưới những cơ sở như vậy? Liệu những món ăn chúng ta
vẫn tin là “sạch”, là “nhà làm”, có thực sự đáng tin? Mối lo về thực phẩm bẩn vốn
đã âm ỉ lâu nay nay lại được dịp bùng phát, khiến niềm tin vào bữa ăn hằng ngày
của hàng triệu người dân càng trở nên mong manh. Thật đáng buồn, khi ăn uống –
nhu cầu thiết yếu nhất của con người – lại trở thành một nỗi bất an thường trực.
Những lỗ hổng trong quản lý an toàn thực phẩm
Vụ việc
“lòng se điếu” không phải là hiện tượng cá biệt. Nó chỉ là phần nổi của tảng
băng trôi trong công tác quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm hiện nay. Những năm
qua, chúng ta đã ban hành không ít quy định, tiêu chuẩn, và hệ thống kiểm tra
thực phẩm – từ sản xuất, chế biến, vận chuyển đến tiêu thụ. Nhưng hiệu quả thực
tế vẫn còn quá xa so với yêu cầu.
Nhiều cơ sở
chế biến thực phẩm hoạt động không phép, điều kiện vệ sinh tồi tệ, nhân lực thiếu
đào tạo, nguồn nguyên liệu không truy xuất được – vậy mà vẫn ngang nhiên tồn tại.
Công tác thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng còn thiếu tính thường
xuyên, thậm chí có nơi còn bị phản ánh là “kiểm tra theo mùa”, hoặc “có báo trước”.
Điều đáng
lo là việc xử lý sau phát hiện vi phạm cũng chưa đủ sức răn đe. Phạt tiền? Chuyển
địa điểm rồi hoạt động lại. Đóng cửa cơ sở? Mở cơ sở mới với tên gọi khác. Cái
vòng luẩn quẩn ấy khiến người tiêu dùng trở thành nạn nhân trong một thị trường
thiếu minh bạch và thiếu công bằng.
Khi truyền thông “thêm dầu vào lửa”
Trong thời
đại số, khi mạng xã hội trở thành một kênh truyền thông song song – thậm chí mạnh
hơn báo chí chính thống – thì việc một thông tin lan truyền nhanh chóng là điều
dễ hiểu. Nhưng điều đáng ngại là sự “nổ quá mức”, thiếu kiểm chứng và giật gân
của một số nội dung đã làm méo mó bản chất vấn đề.
Với vụ
“lòng se điếu”, không ít trang mạng đã tận dụng nỗi sợ của dư luận để câu view:
từ giật tít rùng rợn, cắt cúp video để gây sốc, đến đưa ra kết luận võ đoán về
toàn bộ ngành chế biến thực phẩm. Một hiện tượng cá biệt bị “nhân rộng” thành bản
chất toàn ngành, khiến không chỉ người tiêu dùng hoang mang mà cả những cơ sở
làm ăn chân chính cũng bị vạ lây.
Trong khi
đó, báo chí chính thống đôi khi lại đến chậm hơn – hoặc chỉ đưa thông tin lại
theo hướng “phản hồi dư luận”, thay vì chủ động điều tra, xác minh, làm rõ và định
hướng. Vai trò của truyền thông trong việc giữ gìn sự cân bằng xã hội, giảm thiểu
khủng hoảng niềm tin, rõ ràng đang bị thách thức.
Niềm tin xã hội – thứ “lòng” đáng lo hơn cả
lòng lợn
Không ai
có thể sống an toàn trong một xã hội mà người ta không còn tin vào thực phẩm,
không tin vào nhãn mác, không tin vào các chứng nhận vệ sinh an toàn – và đáng
sợ hơn: không tin vào cả các cơ quan bảo vệ quyền lợi của mình.
Vấn đề ở
đây không còn đơn thuần là một món ăn – mà là toàn bộ hệ sinh thái niềm tin
đang bị tổn thương. Mỗi lần một vụ thực phẩm bẩn bị phanh phui, mỗi lần truyền
thông thổi phồng nỗi lo, mỗi lần cơ quan chức năng phản ứng chậm trễ – là một lần
“lòng người” lại bị se lại thêm chút nữa.
Khi niềm
tin vào thực phẩm không còn, người dân có xu hướng chọn giải pháp tiêu cực: tự
cung tự cấp, tẩy chay hàng quán, truyền tai nhau các mẹo “chọn thực phẩm sạch”
mà chưa chắc đúng. Nhưng quan trọng hơn, đó là sự rạn nứt giữa người dân và các
thiết chế xã hội: không tin vào luật pháp, không tin vào kiểm tra, không tin
vào truyền thông. Mà khi xã hội mất niềm tin, sự phát triển sẽ thiếu bền vững,
thiếu nhân văn.
Phải làm gì để khỏi phải “se lòng”?
Vụ việc
“lòng se điếu” là cơ hội để nhìn lại những vấn đề cốt lõi – chứ không chỉ là một
đợt “truy quét phong trào”. Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm cần chuyển từ
“phản ứng” sang “chủ động”: tăng cường kiểm tra không báo trước, xử lý nghiêm
minh, công khai minh bạch và nhất là truy xuất được nguồn gốc. Vai trò của
chính quyền địa phương, nhất là cấp phường/xã, trong giám sát cơ sở nhỏ lẻ phải
được tăng cường thực chất.
Truyền
thông cũng cần một thái độ trách nhiệm: không tiếp tay cho giật gân, không cổ
xúy cho tâm lý hoang mang, mà cần giúp công chúng hiểu rõ vấn đề, phân biệt
đúng – sai – lệch. Truyền thông chính thống không chỉ đưa tin, mà phải làm báo
– tức là kiểm chứng, phân tích, phản biện và hướng dẫn công chúng nhìn nhận đa
chiều.
Và sâu xa
nhất, vẫn là bài toán về đạo đức nghề nghiệp. Người làm thực phẩm – dù là quán
nhỏ hay doanh nghiệp lớn – cần nhận thức rằng họ đang giữ gìn không chỉ sức khỏe
mà cả phẩm giá xã hội. Một xã hội văn minh không thể chấp nhận sự “lương tâm có
điều kiện”.
Một câu
chuyện “lòng”, tưởng chừng nhỏ – nhưng lại phơi bày biết bao điều cần suy ngẫm.
Lòng người đang se lại, vì những nỗi lo, vì sự bấp bênh của niềm tin, và
vì một thực tại mà bữa ăn cũng không còn an toàn.
Nhưng thay
vì than thở hay né tránh, đây chính là lúc để xã hội cùng soi lại mình – từ người
quản lý đến người làm báo, từ người sản xuất đến người tiêu dùng – để cùng nhau
giữ lấy một chữ “lòng” trọn vẹn. Không chỉ là “lòng sạch” – mà còn là lòng tin,
lòng người và lòng tự trọng!
Nhận xét
Đăng nhận xét